Na snimku visoke rezolucije sa Kasini letelice, vide se džepovi vreline duž pukotine u južnoj polarnoj oblasti Saturnovog satelita Enceladusa.

Image credit: Image credit: NASA/JPL/GSFC/SWRI/SSI › Full image and caption › See related images

Na upravo objavljenim snimcima sa Nasine Kasini letelice, koja je novembra prošle godine proletela pored Saturnovog satelita, ledenog Enceladusa, vidimo šumu novih mlazeva  (jets)  koji prskaju iz dubokih procepa na južnoj polarnoj oblasti, a dobili smo i mapu sa do sada najdetaljnim podacima o temperaturi u jednoj raselini.

Snimci, dobijeni kombinacijom snimaka podsistema za naučno snimanje (The Cassini Imaging Science System/ISS) i spektrometra za infracrvenu oblast (The Composite Infrared Spectrometer (CIRS)), najbolji su ikada napravljeni 3-D snimci "tigrove pruge", pukotine iz koje prskaju ledene čestice, vodena para i organska jedinjenja. Vide se i predeli koji do sada nisu bili snimljeni na Enceladusu, uključujući južni region sa grubo kružnim tektonskim obrascima.

"Enceladus ne prestaje da nas zapanjuje", izjavio je Bob Pappalardo, član tima na Kasini projektu sa Nasa's Jet Propulsion Laboratory in Pasadena, Calif. "Svakim Kasinijevim proletom otkrijemo nešto novo o ekstremnim aktivnostima na ovom neobičnom satelitu, kao i  onom što ga pokreće".

Prolet od 21. novembra, 2009. bio je poslednja prilika da se snimi površina Enceladusovog južnog pola, pre nego nastupi period od 15 godina kada će biti u mraku, i prilika za detaljniji pogled na mlazeve zabeležene kamerom u vidljivom delu spektra.

Naučnici su planirali da tom prilikom potraže nove i manje mlazeve koje nisu videli na ranijim snimcima. U jednom mozaiku snimaka izbrojali su više od 30 zasebnih gejzira, i 20 koji nisu viđeni ranije. Najmanje jedan od mlazeva koji je bio impresivno aktivan na ranijim snimcima, sada izgleda manje moćan.

"Snimci sa poslednjeg proleta potvrđuju naše sumnje", kaže Carolyn Porco, vođa tima koji radi na ovim snimcima pri Space Science Institute in Boulder, Colo. "Žestina pojedinačnih gejzira može da varira vremenom, a mnogi gejziri, veliki i mali, aktivni su duž tigrovih pruga".

Slika 2.  Dramatični tragovi velikih i malih mlazeva vodenog leda na mnogim mestima duž famoznih "tigrovih pruga" u blizini južnog pola Saturnovog satelita Enceladus.

Image credit: NASA/JPL/SSI › Full image and caption › See related images

Nova mapa na kojoj su kombinovani podaci o vrelini sa snimcima u vidljivoj oblasti pokazuje segment od 40 km najduže tigrove pruge, poznate kao Bagdad Sulcus (Baghdad Sulcus). Mapa ilustruje korelaciju, najviše rezolucije do sada viđene, između geološki mladih fraktura na površini i anomalno visokih temperatura koje su zabeležene u reginu južnog pola. Široki otkosi vreline prethodno detektovani infracrvenim spektroskopom izgledaju svedeni na uzan, intenzivan region širine ne više od jednog kilometra duž procepa.

Najviše temperature duž Bagdad Sulkusa prelaze 180 K (minus 135 stepena Farenhajta), i mogu da budu veće od 200 K (minus 100 stepeni Farenhajta). Ovakve temperature verovatno su rezultat zagrevanja bočnih strana raseline toplom vodenom parom koja izbija iz podnožja i koja izbacuje mlazeve ledenih čestica viđenih Kasinijevim kamerama. Kasini tim će raditi na ovoj ideji, tj. istraživaće kako zabeleženi izvori toplote korespondiraju sa izvorima mlazeva/gejzira (jets).

"Prema zemaljskim standardima u ovim raselinama je veoma hladno, ali su prijatne oaze u poređenju sa ledenim 50 K (-370 Farenhajt) u okruženju", kaže John Spencer, član tima za rad spektrometra (CIRS) pri Southwest Research Institute in Boulder, Colo. "Ogromna količina vreline koja izbija iz procepa tigrovih pruga mogla bi biti dovoljna da otopi led ispod površine. Rezultati poput ovog čine Enceladus jednim od najinteresanijih mesta koji smo otkrili u Sunčevom sistemu".

Neki od Kasinijevih naučnika izvode zaključak da ukoliko su na površini više temperature, onda je veća verovatnoća da se radi o erupcijama poput gejzira. "A ukoliko je to tačno, onda to znači da je Enceladus bogat organskom materijom, a svet sa tečnim okruženjem ispod površine najdostupnija ekstraterestrijalna vodena zona poznata u Sunčevom sistemu", rekao je Porco.

Prolet od 21. novembra bio je osmi ciljani susret sa Enceladusom. Letelica je bila na udaljenosti od oko 1 600 km od mesečeve površine, na približno 82 stepenu južne širine.

Misija Kasini-Hajgens je zajednički projekt Nase, Evropske svemirske agencije i Italijanske svemirske agencije. JPL, a division of the California Institute of Technology in Pasadena, upravlja misijom za NASA's Science Mission Directorate, Washington, D.C. Kasini orbiter i na njemu dve kamere su dizajnirane, opremljene i sklopljene u JPL. Centar za obradu podataka/snimaka nalazi se u Space Science Institute in Boulder, Colo

Tim koji radi na instrumentu The composite infrared spectrometer nalazi se u Nasinom Godar centru za svemirske letove, (NASA's Goddard Space Flight Center, Greenbelt, Md.), gde je instrument i napravljen.

Više detalja o ovom timu na website http://ciclops.org i http://cirs.gsfc.nasa.gov.

› See related images

Članak sa Nasinog sajta,

Cassini Finds Plethora of Plumes, Hotspots at Enceladus