25.5.2023.
Credit: Image: European Space Agency & NASA. Istu sliku gigantskih ramera (15852 x 12392 px,65,2 MB) možete preuzeti ovde
Pinwheelgalaxy se nalazi u sazvežđu Veliki medved. Kod nas (a i šire) poznatija je pod oznakom M101, možda zato što je prevod sa engleskog malo rogobatan: „vatreni točak“, „vetrenjača“ i slično. Svakako da taj naziv, pinweel dolazi od izgleda ove galaksije koji zaista podseća na neku vrtešku. A to je zbog njenog upadljivo spiralnog oblika. Nama je okrenuta frontalno pa smo u stanju to lako da zapazimo.
Ima i drugu poznatu oznaku: NGC 5457.
To je spiralna galaksija sa lepo izvajanim spiralama, tj. kracima koji izviru iz jezgra galaksije.
U središtu galaksije se nalazi neupadljiva prečaga.
Otkrio ju je Pjer Mešan 27. marta 1781. godine i o tome obavestio svog prijatelja Šarla Mesijea koju ju je uvrstio u svoj katalog Maglina i zvezdanih jata pod rednim brojem 101.
Od nas je udaljena 21 milion svetlosnih godina.
Skopsko astronomsko društvo
Njena magnituda je +7,86 pa je dostupna amaterskim teleskopima. Među astronomima amaterima i naročito među astrofotografima je omiljena zbog svog atraktivnog izgleda i izazova da se na snimcima što bolje zabeleže njeni spiralni kraci).
Foto: Danilo Pivato, Rim
M101 je velika galaksija i veća je od naše, Mlečnog puta. U promeru ima 170 000 svetlosnih godina (Mlečni put negde između 100 hiljada i 180 hiljada svetlosnih godina).
M101 je stecište H II područja (Ha dva regioni, područja međuzvezdane materije u kojima se rađaju zvezde).
Ima preko 3000 ovih područja, više od ijednog sličnog tipa galaksija koje su do sada izučene.
Ova galaksija ima prilično malo centralno ispupčenje, tj. jezgro, mase oko tri milijarde masa Sunca.
Interesantno je što astronomi u tom jezgru, bar do sada, nisu našli supermasivnu crnu rupu (a što je inače gotovo standard za ostala slične galaksije).
Postoji obilje izvora X zraka u ovog galaksiji. Ti zraci se emituju u eksplozijama zvezde i iz područja oko crnih rupa (dok se materija koja upada u crnu rupu usijava).
Pod uticajem gravitacije okolnih galaksija njen oblik se lagano menja te je zbog toga asimetrična.
Do sada su zabeležene četiri eksplozije supernova u ovoj galaksiji.
https://en.wikipedia.org/wiki/Pinwheel_Galaxy
KOJI TELESKOP DA KUPIM?
