Nebeski događaji često nas iznenade svojom lepotom i misterijom, ali retko kada nas oduševe kombinacijom retkog pomračenja i posetioca iz dalekih dubina svemira. Upravo se to dogodilo 7. septembra 2025. godine, kada su se posmatrači neba u mnogim delovima sveta divili totalnom pomračenju Meseca, koje je Mesec obojilo u krvavo crvenu boju. Međutim, za dvojicu amaterskih astronoma, Michaela Jägera i Geralda Rhemanna iz Namibije, pomračenje je bilo mnogo više od puke vizuelne poslastice – pružilo im je jedinstvenu priliku da uhvate međuzvezdanu kometu 3I/ATLAS pod najtamnijim nebom na Zemlji.
Slika međuzvezdanog kometa 3I/ATLAS prikazuje njegov zeleni sjaj. (Slika: Michael Jäger/Gerald Rhemann)
Koristeći prirodno zamračenje Meseca, duo je uspeo da snimi duboke snimke komete, otkrivajući nešto potpuno iznenađujuće: kometa je svetlela zeleno. Ovaj neočekivani sjaj postavio je nova pitanja o "vanzemaljskoj" hemiji kometa koje potiču izvan našeg Sunčevog sistema.
Šta je 3I/ATLAS?
Ako redovno pratite tekstove na astronomija.org.rs, znate šta je 3I/ATLAS, a ako ne treba da znate da je 3I/ATLAS tek treća potvrđena međuzvezdana kometa koja je primećena kako prolazi kroz naš Sunčev sistem, a njeno poreklo je i dalje misterija. Klasifikovana je kao međuzvezdana jer ima hiperboličnu putanju, što znači da je gravitaciono nevezana za Sunce i najverovatnije potiče iz drugog zvezdanog sistema. Ona sledi korake dva druga poznata međuzvezdana objekta: "Oumuamua, telo u obliku cigare koje i dalje izaziva debate o svojoj prirodi, i kometa 2I/Borisov, prva potvrđena međuzvezdana kometa. Ipak, 3I/ATLAS se izdvaja jer pruža astronomima još jednu retku priliku da proučavaju hemiju materijala koji je formiran oko potpuno druge zvezde.
Misterija zelenog sjaja
Ovo je prvi snimak koji pokazuje zelenu nijansu komete 3I/ATLAS, nagoveštavajući njenu jedinstvenu hemiju. S obzirom na tamu koju je pružilo pomračenje Meseca, prvo objašnjenje za ovu zelenu boju je da kometa možda sadrži diatomski ugljenik (C2). Za ovaj molekul, sastavljen od dva atoma ugljenika, poznato je da fluorescentno svetli zeleno kada ga sunčeva svetlost napuni energijom.
Međutim, ovde leži zagonetka. Samo mesec dana ranije, u avgustu, astronomi u opservatoriji Kitt Peak u Arizoni otkrili su da je 3I/ATLAS zapravo siromašna molekulima ugljenikovog lanca, uključujući diatomski ugljenik. Ovo postavlja pitanje: ako diatomski ugljenik nije bio prisutan samo mesec dana ranije, kako je kometa sada iznenada zelena?
Postoji nekoliko mogućnosti:
- Jedna od mogućnosti je da je zagrevanje od strane Sunca izazvalo topljenje svežih slojeva leda, oslobađajući skrivene molekule diatomskog ugljenika koji su prethodno bili zarobljeni ispod površine.
- Druga mogućnost je da zeleni sjaj potiče od drugih molekula koji takođe svetle pod sunčevom svetlošću. Pošto je 3I/ATLAS međuzvezdana kometa, može sadržavati hemiju koja se obično ne viđa u kometama našeg Sunčevog sistema, što dovodi do lažnog "klasičnog" zelenog sjaja iz nepoznatog izvora.
Bez obzira na uzrok, 3I/ATLAS ostaje misterija u mnogim aspektima dok je astronomi nastavljaju proučavati dok se kreće kroz naš Sunčev sistem.
Ovo "hvatanje" komete 3I/ATLAS, kako navodi jedan od izvora, predstavlja i "naučnu prekretnicu i izvor čuđenja". Prilike poput ove – da se proučava međuzvezdani osvajač – opisuju se kao "bukvalno prilika koja se dešava jednom u životu". Astronomi se nadaju da će dobiti novi uvid u hemiju svemira izvan našeg Sunčevog sistema, a zeleni sjaj komete 3I/ATLAS samo je početak te uzbudljive priče.
Izvor:
KOJI TELESKOP DA KUPIM?
