| A. Drino
Ćelijski biolozi su danas nalik modernim alhemičarima. Umesto pretvaranja žive u zlato, oni pretvaraju jednu vrstu ćelije u drugu, koristeći tehniku poznatu kao ćelijsko reprogramiranje. Ćelijsko reprogramiranje obuhvata niz tehnika koje omogućavaju promenu epigenetskih markera, kao što je metilacija DNK. Pre tri godine naučnici su uspeli su fibroblaste (ćelije koje sintetišu kolagen) vezivnog tkiva pretvore u embrionalne matične ćelije,koje daljom deobom mogu dati bilo koju ćeliju organizma

Ćelije mrkog masnog tkiva dobijenih iz mišićnih ćelija

Ali, kakve to veze ima sa naslovom?

Jedete grejpove i razno voće, penjete se uz stepenice, posećujete teretanu, brojite kalorije, pokušavate sve ne biste li izgubili taj višak kilograma. Ali taj stomak neće da spadne.

Sada su istraživači jedan korak bliži pobedi u borbi protiv gojaznosti. Našli su način da pretvore ćelije kože u ćelije masnog tkiva koje umesto da čuvaju kalorije, upravo rade obrnutu stvar - sagorevaju ih.

Kad većini ljudi pomenete masno tkivo, prva stvar na koju pomisle je slika amorfne beličaste materije. Ovaj tip ćelija-ćelije belog masnog tkiva (tzv. beli adipociti) je energetski depo - služi za skladištenje triglicerida. Sa druge strane, ćelije mrkog masnog tkiva (mrki adipociti) su sposobne za rasipanje te energije, sagorevajući iste te trigliceride i prevodeći intermedijere metabolizma preko posebnog proteina UCP-1 (uncoupling protein 1- nazvan termogenin).

Naučnici već decenijama znaju da novorođenčad imaju velike naslage mrkog masnog tkiva koje služe za održavanje telesne temperature, dok istraživanja sprovedena prošlih godina pokazuju da i odrasli ljudi imaju funkcionalno mrko masno tkivo.

Šema uloge mrkog masnog tkiva u termogenezi

Sve je počelo kada je Brus Spigelman, ćelijski biolog sa Univerziteta Harvard, zajedno sa svojim kolegama načinio jako važan korak ka razumevanju razvića masnog tkiva. Godine 2008. su objavili rad u kojem tvrde da masno tkivo nastaje iz istih ćelija iz kojih nastaju i mišićne ćelije, pomoću proteina nazvanog PRDM16, koji je ključan za ovu transformaciju.

Kada su istraživači podstakli mišićne ćelije da proizvode PRDM16 protein, one su se transformisale u masno tkivo. Proces je takođe povratan: ako se blokira ekspresija PRDM16 gena u mrkom masnom tkivu, te ćelije su se pretvorile u mišićne ćelije. Sada se zna malo više kako se ta transformacija dešava. U radu koji je 2009. godine izašao u „Nature“ časopisu, Spigelman i saradnici su to otkriće odveli još malo dalje, kad su pokazali da se partner protein nazvan C/EBP-beta vezuje za PRDM16 protein, i da se upravo povezivanjem ova dva faktora mišićne ćelije i ćelije vezivnog tkiva pretvaraju u mrko masno tkivo.

Iskoristivši ovo otkriće istraživači su indukovali vezivne ćelije izolovane iz miša, kao i ljudske ćelije kože da proizvode upravo navedeni tandem proteina. Indukovane ćelije su se transformisale u potpuno funkcionalne ćelije mrkog masnog tkiva. Još zanimljivije, kada su te ćelije vraćene nazad u miša, ponašale su se kao potpuno funkcionalne ćelije, koje obavljaju sve predvidjene fiziološke procese. 

Struktura ćelije

Postavlja se pitanje kako se to može iskoristiti. Iako su još mnogi naučnici skeptični,nazivajući ovaj projekat samo uzbudljivom fantazijom, pretpostavlja se da se ovaj korak može iskoristiti za kontrolu težine kod ljudi. Skeptici baziraju svoj slučaj na činjenici da se mrki adipociti po potrebi organizma mogu ugasiti, ili upaliti. Druga briga je to što proces prebacivanja ćelija koje će produkovati toplotu može poremetiti elegantnu temperaturnu ravnotežu važeg tela, i indukovati groznicu.

Trenutna istraživanja se baziraju na određivanju tačnog broja ćelija koje bi mogle biti presađene bez problema. Zamislite situaciju u budućnosti gde Vam lekar prepiše terapiju protiv gojaznosti u kojoj pokupe Vaše ćelije kože i transformišu ih a Vama ostaje da samo gledate kako se kalorije tope.