Nova Delphini 2013 (zvanično V339 Del) je najveći kosmički događaj u svijetu promjenljivih zvijezda ove godine. Novu je otkrio japanski amater Koichi Itagak  14. avgusta blizu granice sa sazviježđem Lisice kada je bila sjaja 6,8 magnitude.

1 Nova-Delphini-2013 posm
2 Nova-Delphini-2013 karta
3 Nova-Delphini-2013 crtez
4 NOVA-Delphini-2013-100-days
5 NOVA-Delphini-2013-preex

Do eksplozije Nove dolazi u sistemima bliskih dvojnih zvijezda gdje materija vodonika sa relativno normalne zvijezde prelazi na pratioca, zvijezdu bijelog patuljka. Kada sloj vodonika na bijelom patuljku dosegne kritičnu masu, u donjem sloju vodonika dolazi do lančane vodonične eksplozije, poput hidrogenske bombe, koja se kao tanki omotač širi od bijelog patuljka. Pri tome bijeli patuljak ostaje neoštećen i ponovo počinje sakupljati materiju sa pratioca, da bi se u budućnosti eksplozija ponovila.

Nakon otkrića, astronomi širom svijeta su u svim talasnim dužinama od radio valova, optičkih, pa do gama zraka, posmatrali Novu. Zaključilo se da je V339 Del klasična nova tipa "NA" koja je pored uobičajenih emisija linija vodonika, pokazivala emisiju gama zraka. Njen sjaj i spektralna evolucija odgovaraju tipičnim Novama, odnosno razvoju kroz nekoliko faza promjene sjaja u zavisnosti o fizičkim promjenama same zvijezde i magličaste okoline. Erupcija počinje sa svijetlom eksplozijom koja se širi poput vatrene kugle i koja dosegnuvši određenu veličinu počinje polako da se hladi.  

Od sredine oktobra uočen je prestanak daljnjeg opadanja sjaja i sve do danas, početak decembra, V339 Del oscilira između 10,6 – 10,9 magnitude. Nastala je faza kada se nakon erupcije, počinje uočavati površina zvijezde bijelog patuljka – uzročnika eksplozije Nove. Okolina bijelog patuljka se uglavnom rasčistila od guste magline nastale eksplozijom, pa vruća zvijezda postaje vidljiva emitujući nisko energetske X-zrake. V339 Del se trenutno nalazi u "fazi maglice" u kojoj se pojavljuju nove serije emisijonih linija karakteristične za vrući gas male gustoće. Vjerovatna sudbina V339 Del je slijedeća faza naglog opadanja sjaja kada će prestati biti vidljiva amaterskim instrumentima. Treba napomenuti da je sjaj zvijezde bijelog patuljka, prije erupcije iznosio 17,1 magnitudu. To je sjaj bijelog patuljka kada je "normalan".

Autor članka je Novu Delphini 2013 uočio 17. avgusta iz Trebinja (RS, BiH) kada je bila sjaja 5,1 magnitude. Prikazani dijagram promjene sjaja je za period 17. avgust – 3. decembar 2013. godine (105 dana). Urađeno je 30 procjena sjaja dvogledom 8x30mm i teleskopima refraktor 75/900mm i reflektor 140/1400mm. Maksimalni zabilježeni vizuelni sjaj bio je 4,8 manitude, a minimalni 10,9 manitude.


Komentari

  • Драган Танаскоски said More
    Evo analogije koja može da pomogne... 9 sati ranije
  • Драган Танаскоски said More
    Problem je u tome što mi ne možemo... 15 sati ranije
  • Rapaic Rajko said More
    Prva slika u clanku je moj favorit za... 18 sati ranije
  • Rapaic Rajko said More
    Zasto prva osoba (inicijator promene... 18 sati ranije
  • Драган Танаскоски said More
    Šteta što se oštetio. Da nije... 2 dana ranije

Foto...