ST Džejms Veb je omogućio prvi detaljan uvid u supernove iz ranog Univerzuma u kom je identifikovano 10 puta više nego što je ranije bilo poznato. Nekoliko novootkrivenih eksplodirajućih zvezda su najudaljeniji primeri, uključujući i supernove tipa Ia koje se koriste za merenje stope širenja univerzuma.

Analizirani su slikovni podaci iz programa JWST Advanced Deep Extragalactic Survey (JADES). Veb je idealan za pronalaženje ekstremno dalekih supernova jer je njihova svetlost razvučena u duže talasne dužine - fenomen poznat kao crveni pomak.

Nekoliko supernova je pronađeno pre Veba sa crvenim pomakom 2, što odgovara vremenu kada je univerzum bio star 3,3 milijarde godina. Uzorak JADES-a sadrži mnoge supernove koje su eksplodirale ranije u prošlosti, kada je svemir bio star manje od 2 milijarde godina. Ranije su se ST Habl posmatrale supernove iz vremena kada je svemir bio u fazi „mlade odrasle osobe“. Sa JADES-om se vide supernove kada je univerzum bio u svojim „tinejdžerskim” ili „pre-tinejdžerskim godinama”.

Upoređeno je više slika snimljenih u razmaku od godinu dana. Traženi su novi izvori i oni koji su nestali. Objekti čija svetlost varira u tokom posmatranja nazivaju se tranzijenti, a to se dešava supernovama. Tim JADES Transient Survey Sample je otkrio 79 supernova u delu neba veličine debljine zrna pirinča na ispruženoj ruci.

Identifikovane su brojne supernove sa visokim crvenim pomakom, uključujući i najudaljeniju čiji je crveni pomak od 3,6 spektroskopski potvrđen. Njena masivna zvezda je eksplodirala a jezgro se urušilo kada je svemir bio star 1,8 milijardi godina.

Nalazi su predstavljeni na 244. sastanku Američkog astronomskog društva u Medisonu, Viskonsin.

Vebova slika prikazuje stotine objekata različitih boja, oblika i veličina. Osamdeset tri manja objekta na slici su zaokružena zelenom bojom. 

Druga slika prikazuje tri objekta promenljive osvetljenosti koji su identifikovani u podacima JADES.

Upoređujući slike snimljene 2022. i 2023. godine locirane su supernove koje su nedavno eksplodirale ( prve dve kolone), ili supernove koje su već eksplodirale i čija je svetlost nestajala (treća kolona). Starost svake supernove može se odrediti iz njenog crvenog pomaka 'z'.

Svetlost najudaljenije supernove, sa crvenim pomakom od 3,8, nastala je kada je univerzum bio star 1,7 milijardi godina. Crveni pomak od 2,845 odgovara vremenu 2,3 milijarde godina nakon velikog praska. Najbliži primer, sa crvenim pomakom od 0,655, pokazuje svetlost koja je napustila svoju galaksiju pre oko 6 milijardi godina, kada je univerzum bio nešto više od polovine sadašnje starosti.

https://esawebb.org/images/JADES7/

https://webbtelescope.org/.../01HZMHJAE2DAR1YBNF5TWVPPTZ...

https://science.nasa.gov/.../nasas-webb-opens-new-window.../ 

SVE JE FIZIKA Miša Bracić