Sagitarius A* (Sgr A*), (izgovara se Zvezda Strelac A), je supermasivna crna rupa u centru Mlečnog puta. Udaljena je više od 25 000 svetlosnih godina od Zemlje, u sazvežđu Strelca.

U odnosu na crne rupe u centrima drugih galaksija ona je manje svetla što znači da se nije aktivno hranila okolnim materijalom.

S obzirom na to da je većina kosmičkih molekularnih oblaka, hladna i tamna, rendgenski potpisi ovih oblaka bi trebali da su slabi ali su oni sjajni.

„Jedan od scenarija koji objašnjava zašto ovi molekularni oblaci sijaju jeste da u njima odjekuje davni bljesak rendgenske svetlosti, što ukazuje da Sgr A* pre nekoliko vekova nije bila mirna“, rekao je Frederik Marin, astronom sa Astronomske opservatorije u Strazburu u Francuskoj i glavni autor nove studije, objavljene u časopisu Nature.

IXPE, koji meri polarizaciju rendgenske svetlosti, ili prosečan smer i intenzitet električnog polja svetlosnih talasa, uperen je na ove molekularne oblake februara i marta 2022. Kombinovanjem dobijenih podataka sa slikama Čandre i upoređivanjem sa arhivom XMM-Njutn, misije Evropske svemirske agencije, izolovani su reflektovani rendgenski signali i otkriveno njihovo poreklo.

„Ugao polarizacije deluje kao kompas, usmeravajući nas ka misterioznom, davno nestalom izvoru osvetljenja“, rekao je Rikardo Feracoli, astrofizičar sa Italijanskog Nacionalnog instituta za astrofiziku u Rimu. „A šta leži u tom pravcu? Niko drugi do Sgr A*.”

Rendgenski zraci iz džinovskih molekularnih oblaka su reflektovana svetlost od kratkotrajne, intenzivne baklje proizvedene na, ili blizu Sgr A*, verovatno izazvane crnom rupom u naglom trošenju obližnjeg materijala, pre oko 200 godina.

Na kompozitnim slikama (dole) sa IXPE (Imaging X-ray Polarimetry Explorer) teleskopa i rendgenske opservatorije Čandre, u donjem panelu se kombinuju narandžasti podaci IXPE sa plavim podacima Čandre a u gornjem je prikazano Čandrino šire vidno polje. Utvrđeno je da rendgensko svetlo identifikovano u molekularnim oblacima potiče od Sgr A* od pre otprilike 200 godina.

Kombinovane slike Sgr A* su omogućile sonifikaciju ili promenu vizuelne informacije u zvučnu ( na linku). Dok lučna linija talasa, od donjeg desnog ugla prelazi preko narandžasto obojenih IXPE podataka, čuju se zvuci poput vetrova. Na plavo obojenim podacima Čandre se čuju čelični bubnjevi. https://www.nasa.gov/.../milky-way-s-central-black-hole...

Slike pokazuju rendgenske podatke o području oko supermasivne crne rupe u centru Mlečnog puta. Prva sika je sa rendgenskog polarometrijskog istraživača (IXPE), druga sa Čandre a treća je kompozit prve i druge. Četvrta je Čandrin snimak šireg područja centralnog dela Mlečnog puta sa kompozitnim izvadkom područja bližem Sgr A*.

SVE JE FIZIKA Miša Bracić