Prva poslijeratna Astronomska opservatorija u Bosni i Hercegovini će stupiti u pogon 18 novembra ove godine. Smještena je u centru Visokog na terasi novog šoping centra i hotela “Vema”. Stručnjaci Astronomskog društva Orion iz Sarajeva, angažovani su u cijelom postupku nabavke i montaže teleskopa. 

Cijela priča je počela prije nekih 5-6 godina. Član našeg Astro društva Orion, Amir Semić, koji živi i radi u Visokom, gradiću kraj Sarajeva, obavjestio me je da je u toku obnova predratne robne kuće VEMA. Kao što bi se svi stariji sjećali, u Jugoslaviji je krajem šesdesetih i tu negdje, bilo popularno praviti robne kuće koje su dobijale imena po gradovima (Sarajka, Beograđanka itd).One su u suštini bile ono što su danas tržni centri. Mnoge od tih građevina su opstale a dio je propao. Visoko je imalo impozantnu robnu kuću, a inače, Visočani su uvijek bili spretni trgovci (suho meso, suđuke koža itd.). Lokalni bizinismen, Osman Suša, kupio je oronulu građevinu i odlučio od nje napraviti impozantan šoping centar i hotel.” U zgradi bivše robne kuće “Vema” planirani su i napravljeni razni popratni sadržaji kao što su hotel od 140 ležajeva, bazen, SPA centar, teretana, restorani i kafići. Tu je i alpinistička umjetna stijena visine 18 metara. U dijelu objekta nalaze se i prodavnice sa brojnim svjetskim brendovima.

I odem ja u Visoko da se sastanem sa arhitektom koji je radio obnovu i restauraciju pomenutog objekta. Vidim, već su na krovu napravili okrugli temelj za kupolu. Po povratku u Sarajevo napravim mali elaborate kojim bi AD Orion bio konsultant i pokretač Astro aktivnosti. No, nikakvog odgovora i mi smo zaboravili na tu cijelu situaciju. 

I onda, u decembru 2022. godine, vlasnik firme koja otvara objekat, gospodin Osman Suša, je stupio u kontakt sa predstavnicima Astronomskog društva Orion iz Sarajeva. Dogovorena je saradnja na uspostavi Astronomske opservatorije i potpisan memorandum o saradnji. Dogovoren je i naziv pa će se opservatorija zvati “Astronomska opservatorija VEMA Visoko”.

ALBUM FOTOGRAFIJA OPSERVATORIJE VEMA VISOKO 
(šest fotografija)

Sl.1 Kupola Astronomske opservatorije VEMA Visoko

U međuvremenu je postavljena i kupola prečnika 5,5 metara što dozvoljava istovremeni boravak više osoba u prostoru ispod kupole. Tokom proteklih mjeseci konsultanti iz AD Orion su stupili u kontakt sa njemačkom firmom “Astroshop.eu” kod koje je naručen teleskop sa popratnom opremom prema našoj specifikaciji. Odabran je teleskop reflektor američke firme MEADE. Teleskop ima prečnik 35,5 cm, fokusno rastojanje od 284,5 cm. Maksimalno korisno uvećanje teleskopa je 710 puta. Teleskop je na altazimutnoj montaži koja nam se činila pogodonijom za buduće aktivnosti (zauzima manje prostora).

Sl. 2 Teleskop MEADE u kupoli Astronomske Opservatorije Vema Visoko

Teleskop je u Visoko stigao sredinom augusta. Bio je rastavljen i trebalo ga je sklopiti. U proteklom periodu instrument je montiran u mehaničkom smislu, a bilo je potrebno sačekati da se podese motori koji rotiraju kupolu i pomjeraju slajd kroz koji se posmatra nebo. Montažu su obavili stručnjaci AD Orion, Muhamed Muminović, glavni konsultant, te eksperti Jasmin Dolamić i Armin Hujić. U subotu 4. novembra bilo je djelimično vedro u Visokom tako da je testiran i elektronski sistem kojim se teleskop usmjerava kao nebeskim objektima. Instrument je u potpunosti automatizovan i sadrži bazu od 145 000 objekata tako da se pritiskom na dugme usmjerava prema željenom svemirskom objektu.

Sl. 3 Montiranje teleskopa

Obzirom na lokaciju opservatorije u centru Visokog ona je namjenjena isključivo za popularizaciju astronomije i edukaciju učenika i studenata. Članovi AD Orion pripremaju poseban projekat ekploatacije teleskopa. Ispod kupole se nalazi mali atrij, a preko puta sala za konferencije i predavanja. Tokom cijele godine, organizovat će se grupne posjete za učenike i ostale zainteresovane. Kada nije vedro, održavat će se predavanja iz astronomije, a planiraju se i radionice za sve uzraste.

Otvorenje Astronomske opservatorije VEMA Visoko označava i povratak ozbiljnije astronomije u BiH. Naime, ovo je trenutno jedini stacionarni astronomski objekat u našoj zemlji. Članovi AD Orion se nadaju da će uskoro početi i obnova Astronomske opservatorije na Trebeviću pa bi se BiH ponovo vratila na svoje predratne zvjezdane staze.

 Pogledajte ceo ALBUM FOTOGRAFIJA OPSERVATORIJE VEMA VISOKO (šest fotografija)