104. mesto u Mesijeovom (Charles Messier) katalogu pripada prelepoj galaksiji Sombrero. Smeštena u sazvežđu Devojka, ova galaksija od nas je udaljena 28 miliona svetlosnih godina. Njena magnituda je +8, pa se lako može videti čak i manjim teleskopima. Sombrero je otprilike dva puta manjeg prečnika nego što je prečnik Mlečnog puta: prečnik „šešira" iznosi oko 50 hiljada svetlosnih godina. Posmatran sa Zemlje, ovaj objekat ima prečnik približno jednak petini prečnika punog Meseca (ili Sunca).

M104 leži u južnom rubu galaktičkog jata u Devojci, i jedan je od najmasivnijih objekata u toj grupi; ima masu čak 800 milijardi puta veću od mase našeg Sunca.

U centru ove galaksije smešteno je sferno jezgro, koje je okruženo debelim trakama sastavljenim pretežno od prašine. Sombrero je okrenut prema nama skoro postrance, pa se obod „meksikanskog šešira" zapaža u svoj svojoj lepoti.

Oštro „oko" teleskopa „Habl" (Hubble Space Telescope) otkrilo je u „šeširu" čitav sistem od čak 2.000 globularnih jata - oko deset puta više nego što ih ima u Mlečnom putu.

Pažljivije proučavanje Sombrera otkriva postojanje manjeg diska (nagnutog u odnosu na veliki disk) koji emituje intenzivno X-zračenje. Ovo zračenje bi moglo da potiče od materijala koji upada u kompaktno jezgro ove galaksije, u čijem središtu je najverovatnije supermasivna crna rupa, mase oko milijardu Sunčevih masa.

Zanimljivo je da se u XIX veku smatralo da je M104 svetli gas koji okružuje protozvezdu, odnosno da je reč o nastanku zvezdanog sistema poput našeg. Međutim, 1912. godine američki astronom Vesto Melvin Slipher otkrio je da se ovaj objekat od nas udaljuje brzinom od preko 1.200 kilometara u sekundi. Bilo je to prvo otkriće galaktičkog crvenog pomaka. Time je potvrđeno da ovaj objekat nije član Mlečnog puta, nego zasebna galaksija, ali je i provereno da se svemir širi u svim smerovima.

(J2000): R. A. 12h 39m 59s.43, Dec. -11° 37' 23".0.

***

Još priča iz serije Zagonetni kosmos