Astronomi sa Univerziteta Lester (Engleska) su objavili otkriće najsjajnije nove u dosadašnjoj istoriji astronomskih posmatranja i koja se nalazi u jednoj nama bliskoj galaksiji, u Malom Magelanovom oblaku.
Slika 1. Mali i Veliki Magelanov oblak, članice Lokalne grupe galaksija. Izvor fotografije: Vikipedija.
Otkriće je načinjeno uz pomoć kosmičkog satelitskog teleskopa Svift kako bi se proučila jedna od do sada najsjajnijih erupcija belog patuljka ikada viđena.
Pojava nove se događa kada neka stara zvezda kroz žestoku erupciju povrati na trenutak svoj život. U bliskom dvojnom sistemu belog patuljka i zvezde Sunčevog tipa dolazi do prenosa materije sa primarne zvede na belog patuljka sve dok pritisak na belom patuljku ne pređe kritičnu vrednost. Tada dolazi do nekontrolisane nuklearne reakcije i zatim sledi naglo povećanje sjaja. Naziv "Nova" potiče još iz antičkog vremena kada se ljudima tog doba činilo da je rođena nova zvezda na nebu.
Koristeći se teleskopima širom južne zemaljske hemisfer od Južne Afrike, Australije pa do Južne Amerike kao i kosmičkim teleskopom Svift, tim astronoma predvođen Južno Afričkom astronomskom observatorijom je objavio da je Nova SMCN 2016-10a, koja je otkrivena 14-tog oktobra 2016-te godine najsjajnija Nova otkrivena u Malom Magelanovom oblaku i jedna od najsjajnija ikada otkrivena u bilo kojoj galaksiji. Inače, Svift tim je bio sa središtem u Lesteru i posmatrao X – zračni domen, dok je tim astronoma sa Univerziteta Koledž u Londonu posmatrao ultraljubičasti opseg.
Navedena Nova se vodi pod oznakom SMCN 2016-10a. Skup podataka dobijenih istraživanjem predstavljaja do sada najdetaljniji skup podataka za neki astrofizički objekat te klase u Malom Magelanovom oblaku. Vršena je optička spektroskopija niske, srednje i visoke rezolucije kao i spektropolarimetrija instrumentima SALT, FLOJD i SOAR, zatim tu je i fotometrija iz [i]OGLE u optičkom i infracrvenom području u dugom vremenskom trajanju od šest godina pre same erupcije, optička fotometrija i fotometrija u bliskom infracrvenom području instrumentom SMARTS u trajanju od 280 dana od trenutka eksplozije, X-zračna i ultraljubičasta posmatranja pomenutim SVIFT-om u trajanju od 319 dana od trenutka eksplozije. Sistem u kome je došlo do pojave Nove se sastoji od sjajnog akrecionog diska kao i zvezde glavnog niza ili subdžina. Nova o kojoj je reč spada u veoma brze Nove [ii] t2 ≈ 4.0 ± 1.0d dok je t3 ≈ 7.8 ± 2.0d u optičkom području. Za procenjeno rastojanje od 61 ± 10 kiloparseka, apsolutni sjaj Nove je dostigao Mv,max ≈ -10.5 ± 0.5 što je čini najsjajnijom otkrivenom Novom u Malom Magelanovom oblaku i jednom od najsjajnijih ikada otkrivenih. Pet dana nakon erupcije, ustanovljena je He/N spektroskopska klasa kao i da je brzina erupcije jedna od umerenijih sa brzinom od približno 3500 kilometara u jednoj sekundi. Nova je ušla u svoju nebularnu fazu 20 dana nakon erupcije i očekivanom pojavom mekog X – zračenja koje se pojavilo 28 dana nakon eksplozije što ukazuje da je masa belog patuljka u opsegu od 1,2 do 1,3 Sunčeve mase i predstavlja dobro slaganje sa optičkim nalazima.
Slika 2. Nova SMCN 2016-10a pre (levo) i nakon eksplozije (desno). Izvor fotografije: OGLE Survey.
Izvor teksta :
[i] OGLE Photometry Database
[ii] Vreme u danima koje je proteklo i za koje je sjaj opao dve magnitude od maksimalne vrednosti (vreme t2), odnosno tri magnitude od maksimalne vrednosti (vreme t3).